Ustalenie tożsamości hejtera
Zidentyfikowanie osoby, która stoi za nienawistnym komentarzem, wpisem na forum czy też innym przekazem w Internecie niewątpliwie nie należy do zadań łatwych. Nie stanowi jednak rzeczy niemożliwej, a ustalenie tożsamości autora hejtu internetowego otwiera drzwi do pełnej ochrony prawnej osoby dotkniętej naruszeniem.
Wniosek do administratora portalu internetowego
W pierwszej kolejności osoba pokrzywdzona bezprawnym wpisem może wystąpić do administratora portalu, na którym doszło do publikacji, z wnioskiem o udostępnienie danych użytkownika będącego autorem wpisu powołując się na realizację prawnie usprawiedliwionych interesów polegających na dochodzeniu ochrony prawnej w postępowaniu sądowym przeciwko naruszycielowi. Możliwość taką potwierdza orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym wskazuje się, że udostępnianie numerów IP oraz dalszych informacji o dysponentach numerów IP podmiotom prywatnym jest dopuszczalne, o ile jest to niezbędne dla realizacji ich uzasadnionych celów (wyrok NSA z 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt I OSK 1666/12).
Korzystając z powyższej procedury możliwe jest uzyskanie jedynie tych danych, które posiada sam administrator portalu. W większości przypadków będzie to pseudonim użytkownika oraz numer IP, z którego internauta korzystał zamieszczając na platformie treści uznane za bezprawne. W przypadku gdy administrator portalu nie posiada chociażby informacji o imieniu i nazwisku autora wpisu, dane pozyskane w powyższy sposób będą niewystarczające do dochodzenia ochrony prawnej przed sądem cywilnym czy też karnym przeciwko naruszycielowi.
Wniosek do przedsiębiorcy telekomunikacyjnego
Posiadanie numeru IP internauty jakkolwiek niewystarczające do wytoczenia powództwa, stanowi dobry punkt wyjścia do dalszych poszukiwań autora hejtu.
Dokładne dane abonenta korzystającego z określonego numeru IP posiadają przedsiębiorcy telekomunikacyjni, którzy na podstawie art. 159 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – prawo telekomunikacyjne związani są tajemnicą telekomunikacyjną, co oznacza, że dane osobowe abonentów mogą być udostępniane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zasadzie jedynie organom państwa takim jak prokuratura czy sądy, gdyż tylko one władne są zwolnić przedsiębiorcę telekomunikacyjnego z obowiązku zachowania tajemnicy telekomunikacyjnej.
Warto jednak pamiętać, że zgodnie ze stanowiskiem niektórych sądów, obowiązek zachowania tajemnicy telekomunikacyjnej nie ma charakteru bezwzględnego i tajemnica telekomunikacyjna nie chroni internauty wówczas, gdy dopuszcza się on działań naruszających obowiązujący porządek prawny. W jednym z orzeczeń NSA podkreśla, że tajemnica telekomunikacyjna sięga tylko do granic kolizji z obowiązującym porządkiem prawnym. Natomiast gdy zachodzi podejrzenie sprzeczności z nim, reguła ta musi ulec wyższemu dobru (wyrok NSA z 21 lutego 2014 r., sygn. akt I OSK 2324/12). W świetle powyższego za dopuszczalny uznaje się wniosek osoby dotkniętej naruszeniem w sieci o udostępnienie danych osobowych hejtera, jeśli służy to realizacji prawnie uzasadnionych interesów, do których zalicza się m.in. ściganie sprawcy przestępstwa w drodze prywatnego aktu oskarżenia czy też dochodzenie ochrony dóbr osobistych na drodze cywilnej.
Skarga na policję
Może się jednak okazać, że przedsiębiorca telekomunikacyjny w obawie przed narażeniem się na zarzut naruszenia tajemnicy telekomunikacyjnej oraz nieuprawnionego ujawnienia danych osobowych odmówi udostępnienia posiadanych informacji o hejterze. Rozwiązaniem w takiej sytuacji może być złożenie na policji skargi o popełnieniu przestępstwa zniewagi lub zniesławienia w trybie art. 488 ustawy z 6 czerwca 1997 r. ‒ Kodeks postępowania karnego (dalej: k.p.k.), jeśli oczywiście nienawistny wpis w internecie wypełnia znamiona któregoś z powyższych przestępstw. Przeszkody do złożenia skargi nie stanowi brak wiedzy pokrzywdzonego o osobie sprawcy. To właśnie organy ścigania wskutek złożonej skargi powinny podjąć czynności dowodowe zmierzające do ustalenia tożsamości anonimowego internauty.
W celu przyspieszenia czynności policji, składając skargę, warto przekazać organom ścigania wszystkie informacje, które udało się dotychczas ustalić na temat osoby sprawcy, w szczególności numer IP, z którego korzystał naruszyciel.
Ewentualne umorzenie postępowania przez organy ścigania nie unicestwia celu złożonej przez pokrzywdzonego skargi. Na podstawie art. 156 par. 5 k.p.k. pokrzywdzonemu przysługuje bowiem prawo dostępu do akt postępowania, z których można uzyskać informację na temat ustalonej przez organy ścigania tożsamości sprawcy. Pozyskane w powyższy sposób dane podmiotu, który dopuścił się bezprawnego wpisu w Internecie, otwierają drogę osobie dotkniętej naruszeniem do dochodzenia ochrony prawnej:
- w postępowaniu karnym poprzez wniesienie prywatnego aktu oskarżenia w sprawie o zniesławienie lub zniewagę,
- w postępowaniu cywilnym poprzez wniesienie powództwa o ochronę dóbr osobistych.
Oba powyższe powództwa są niezależne od siebie i mogą zostać wniesione równocześnie.
